یکی از امتیازاتی که برای کتابهای ارزشمند در نظر گرفته می‌شود تعداد شروح و ترجمه‌هایی است که بر آن نگارش می‌شود. صحیفه سجادیه این زبور آل محمد و انجیل اهل بیت علیهم السلام از جمله کتبی است که شرح‌ها و ترجمه‌های متعددی بر آن نوشته شده است. در ذیل به بخشی از شروحی که بر این کتاب تهیه شده است اشاره می شود:
| ردیف | عنوان | توضیحات | نویسنده | سایر | دوره زمانی |
| 1. | شرح صحیفه حلی | به صورت تعلیقه تالیف شیخ ابوجعفر محمد بن منصور عجلی حلی (متوفی ۵۹۸ هجری قمری) | تالیف شیخ ابوجعفر محمد بن منصور عجلی حلی | ||
| 2. | التبصره فی شرح الصحیفه | – | تالیف موفق الدین ابو العباس احمد بن یوسف بن حسن شیبانی موصلی (متوفی ۶۸۰هـ) | مخلوط در کتابخانه استاد سید محمد مشکوة در دو جزء. | |
| 3. | شرح صحیفه کفعمی | موسوم به الفوائد الطریفه و این کتاب جز آن دعاهایی است که در دو کتاب المصباح و البلد الامین آورده شده است. | شیخ نقی الدین ابراهیم بن علی بن الحسن (متوفی ۹۰۵) | ||
| 4. | شرح صحیفه کرکی | – | شیخ محقق نور الدین ابی الحسن علی بن عبدالعالی کرکی (متوفی ۹۰۵ هجری قمری | ||
| 5. | شرح صحیفه زواره‌ای | مولی ابوالحسن علی بن الحسن مفسر زواره‌ای استاد ملا فتح الله کاشانی که در سال ۹۴۷ از تالیف آن فارغ شده است.
|
|||
| 6. | شرح صحیفه عاملی | به صورت تعلیقه | تالیف شیخ عزالدین حسین بن عبدالحمد حارثی والد شیخ بهائی (متوفی ۹۸۴ هـ) | ||
| 7. | شرح صحیفه اصفهانی | این شرح در کتابخانه میرزا ابوالهدی کلباسی یافت می‌شود. | مولی تاج الدین حسن بن محمد اصفهانی والد فاضل هندی | ||
| 8. | شرح صحیفه بلاغی | شیخ عباس بن محمد علی نجفی که وفات والدش در سال ۱۰۰۰ رخ داده است. | |||
| 9. | شرح صحیفه کرکی | به صورت تعلیقه | تالیف سید حسین بن حسن کرکی معروف به مجتهد نوه دختری آیة الله محقق کرکی (متوفی ۱۰۰۱ هجری قمری) | ||
| 10. | شرح صحیفه رازی | صاحب الذریعه آن را در کتابخانه مرحوم کبه دیده است. | ملا محمد سلیم رازی | ۱۰۰۶ | |
| 11. | شرح صحیف طریحی | موسوم به النکت اللطیفه. | شیخ فخرالدین بن محمد علی طریحی نجفی (متوفی ۱۰۸۵ هـ) | ||
| 12. | شرح صحیفه مشهدی | مؤلف «کنز الدقایق فی تفسیر القرآن» | میرزا محمد بن محمدرضا مشهدی | (۱۰۹۱ هـ) | |
| 13. | شرح صحیفه بلاغی نجفی | شیخ حسن بن شیخ عباس بن محمد علی بلاغی نجفی صاحب تنقیح المقال فی علم الرجال | ۱۱۰۵ ه ق | ||
| 14. | شرح صحیفه | متوفی ۱۰۷۰ هـ): که به صورت حواشی و تعلیقات بر صحیفه میباشد. | ملا محمد تقی مجلسی اصفهانی | ||
| 15. | شرح حدائق الصالحین در شرح صحیفه سجادیه | صاحب الاربعین و دهها کتاب نفیس | تالیف شیخ بهائی عالم متغنن (متوفی ۱۰۳۱هـ) | ||
| 16. | شرح صحیفه میرداماد | این شرح بنا به استظهار مرحوم حاج آقا بزرگ مشتمل بر تحقیقات مهمه میباشد و همراه شرح جزائری به چاپ رسیده است. | تالیف فیلسوف نامی محمدباقر حسینی معروف به میر داماد استرآبادی اصفهانی (متوفای ۱۰۴۰هـ). | ||
| 17. | شرح صحیفه خوانساری | محقق آقا حسین خوانساری (متوفی ۱۰۹۹هـ) | |||
| 18. | شرح صحیفه جزائری | موسوم به نور الانوار که در سال ۱۳۱۶ به چاپ رسیده است. | تالیف سید نعمت الله جزائری (متوفی ۱۱۱۲ هجری قمری) | ||
| 19. | شرح صحیفه روغنی | این شرح در کتابخانه آیة الله مرعشی قسمت شماره ۴۸۳۴ موجود است. | ملا محمد صالح بن محمد باقر روغنی قزوینی | ۱۰۷۳ | |
| 20. | شرح صحیفه کاشانی | ملاحبیب الله بن علی مدد کاشانی | |||
| 21. | شرح صحیفه کاشانی محقق | محدث بن شاه مرتضی کاشانی معروف به ملا محسن فیض (متوفی ۱۰۹۱هـ) | |||
| 22. | شرح صحیفه میرزا رفیعا | از معاصرین شاه صفوی | سید امیر رفیع الدین معروف به میرزا رفیعا (متوفی ۱۰۹۹هـ) | ||
| 23. | شرح صحیفه ابوجعفر | صاحب الاستبصار | تالیف شیخ ابوجعفر محمدبن جمال الدین (متوفی ۱۰۳۰هـ) | ||
| 24. | شرح صحیفه رشتی | از علمای معاصر شاه عباس صفوی که گاهی از آن حاشیه صحیفه نیز تعبیر می‌شود. | موسی عبدالغفار رشتی | ||
| 25. | شرح صحیفه یمن ابن مفتاح | صاحب المنتزع المختار در فقه زیدیه | ابوالحسن عبدالله بن ابوالقاسم زیدی یمنی | ||
| 26. | شرح صحیفه شهرستانی | سید امیر شرف الدین علی بن حجة الله شهرستانی حسین طباطبایی استاد علامه مجلسی | |||
| 27. | شرح صحیفة الشهید الثانی | شیخ علی بن شیخ زین العابدین بن شیخ محمدبن شیخ حسن ابن الشهید الثانی معروف به شیخ علی. | |||
| 28. | تعلیقات شیخ بهائی بر صحیفه | و آن غیر از حدائق الصالحین میباشد که ذکر شد. | |||
| 29. | شرح صحیفه لاهیجی | این شرح در کتابخانه آیة الله مرعشی تحت شمارة ۴۸۲۹ مضبوط است. | قطب الدین محمدبن شیخ علی شریف لاهیجی دیلمی صاحب «محبوب القلوب» | ||
| 30. | شرح صحیفه مولانا تاج الدین | پدر فاضل هندی که نسخه‌ای از آن در کتابخانه مرحوم میرزا ابوالهدی کرباسی در اصفهان بوده است. | مولانا تاج الدین مشهور به «تاجا | ||
| 31. | شرح و ترجمه استر آبادی | که خود خطاط و خوشنویس هم بوده ترجمه‌ای بر صحیفه نگاشته است. | شارح و مترجم آن ملا محمد استرآبادی است
|
||
| 32. | شرح صحیفه رازی | که هم اکنون در کتابخانه آیة الله مرعشی تحت شماره ۲۳۰۶ موجود است.
|
ملا محمد سلیم رازی | قرن ۱۱ | |
| 33. | شرح صحیفه سیدسرور حسین هندی. | ||||
| 34. | شرح صحیفه آقا جمالخوانساری. | ||||
| 35. | شرح صحیفه صوفی | این شرح در کتابخانه آیة الله مرعشی تحت شماره ۹۹۳۴ نگهداری می‌شود. | محمد تقی بن مظفر صوفی قزوینی
|
قرن یازدهم هجری | |
| 36. | شرح صحیفه نائینی اصفهانی | او تعلیقات بر شرح صحیفه سید علی خان مدنی نگاشته است. | محمد بن محمدباقر حسینی اصفهانی یا مختاری سبزواری
|
قرن یازدهم ه | |
| 37. | شرح صحیفه مجلسی | موسوم به «الفرائد الطریقه فی شرح الصحیفه» این شرح کوتاه که به شرح برخی از موارد مهم صحیفه پرداخته است نزدیک ۵۰۰۰ سطر میباشد. نسخه‌ای از آن پیش مرحوم شیخ علی اکبر نهاوندی در خراسان بوده است. | تالیف علامه مجلسی (متوفی ۱۱۱۱ هجری) | قرن ۱۲ | |
| 38. | شرح ریاض السالکین | صاحب کتاب الدرجات الرفیعه فی طبقات الشیعه موسوم به ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین | سید علی خان مدنی (متوفی ۱۱۲۰) | . این شرح بهترین و مشهورترین شرحی است که پیرامون صحیفه انجام گرفته است و مشتمل بر ۵۴ روضه میباشد | قرن ۱۲ |
| 39. | شرح صحیفه سجادیه فتونی | نوه امیر محمد صالح خاتون آبادی، داماد علامه مجلسی، او تفسیری به نام «مرآة الانوار» نیز دارد | مولی شریف ابوالحسن بن محمدبن طاهربن عبدالحمید بناطی عاملی اصفهانی (متوفی حدود ۱۱۴۰) | قرن ۱۲ | |
| 40. | شرح صحیفه گیلانی | مدفون در مقبره آقا حسین خوانساری در تخت فولاد. | مولی حسین بن حسن گیلانی اصفهانی (متوفی ۱۱۲۹)
|
قرن ۱۲ | |
| 41. | شرح صحیفه | که فرزندش در خاتمه المعارج از آن یاد کرده است. | تالیف میرزا ابراهیم بن میر محمد معصوم بن میر فصیح بن میر اطباء تبریزی قزوینی (متوفی ۱۱۴۹) | قرن ۱۲ | |
| 42. | شرح صحیفه سجادیه صغانی | سید محمد بن زید حسنی صغانی از علمای زیدیه قرن دوازدهم هجری (متوفی ۱۱۴۹) | قرن ۱۲ | ||
| 43. | شرح صحیفه مشهدی قمی | در کتابخانه آیة الله مرعشی تحت شماره ۴۲۵۹ نگهداری می‌شود | قرن ۱۲ | ||
| 44. | شرح صحیفه | مقتول در فتنه افغانی‌ها | مولی فاضل آقا هادی مازندرانی داماد ملا محمدتقی مجلسی (متوفی ۱۱۳۴). | قرن ۱۲ | |
| 45. | شرح صحیفه حویزی | مرحوم صدر صاحب تاسیس شیعه آن را مشاهده نموده است. | تالیف شیخ یعقوب بن ابراهیم بختیاری حویزی (متوفی ۱۱۵۰) | قرن ۱۲ | |
| 46. | شرح صحیفه افندی | شاگرد علامه مجلسی | میرزا عبدالله افندی تبریزی اصفهانی موسوم به الدرر المنظومه الماثوره (۱۱) صاحب ریاض العلماء
|
قرن ۱۲ | |
| 47. | شرح صحیفه فارسی بحرانی | که معاصر او در انوار البدرین گفته است. | تالیف شیخ محمد علی بن حاج سلیمان بحرانی | قرن ۱۲ | |
| 48. | شرح صحیفه مفصل | شرح در کتابخانة آیة الله مرعشی تحت شمارة ۳۴۷۹ از آن بزرگواران مطالبی نقل کرده است. | از مؤلف نامعلوم معاصر مجلسی، فیضی، میرداماد | قرن ۱۲ | |
| 49. | شرح صحیفه مرعشی | نسخه‌ای از آن در کتابخانه امام جمعه کرمانشاه بوده است و آقای عبدالعزیز جواهر کلام در فهرست کتابخانه ملی نقل نموده‌اند | سید علاء الدوله مرعشی
|
این نسخه در ۲۰۰ صفحه به قلم محمدبن محمد مدعویه شاه محمد شیرازی نوشته شده است. | قرن ۱۲ |
| 50. | شرح جمال الدین طوسی | نسخه‌ای از آن در کتابخانه آیة الله مرعشی در قم موجود است | صاحب کتاب دقایق التنزیل | قرن ۱۲ | |
| 51. | شرح صحیفه نصیرالدین مرعشی | این شرح در کتابخانه آیة الله مرعشی تحت شمارة ۲۱۱ نگهداری می‌شود. | سید قوام الدین بن سید نصیر الدین مرعشی | قرن 12 | |
| 52. | شرح صحیفه حسینی | صاحب بحر الجواهر الخاقانی | تالیف سید اجل میرزا محمد باقر حسینی فارسی شیرازی معروف به ملا باشی | که جهت فتحعلی شاه قاجار تالیف نموده است آن چنان که صاحب الذریعه استظهار نموده است | قرن13 |
| 53. | شرح صحیفه هرندی کوهپایه‌ای | مولی بدیع هرندی موسوم به ریاض العابدین | قرن13 | ||
| 54. | شرح صحیفه سید جمال الدین کوکبانی یمنی | نزیل هند (متوفی در بغداد ۱۳۳۹ هجری قمری) آن چنان که آیة الله مرعشی بیان نموده‌اند | قرن13 | ||
| 55. | شرح صحیفه سجادیه | صاحب «شمع یقین و آینه حکمت» در ۳ مجلد | میرزا حسن بن موص عبد الرزاق لاهیجی | ||
| 56. | شرح صحیفه عاملی | علی بن شیخ ابی جعفر محمد بن جمال الدین صاحب الدر منثور (۱۱۰۴ هجری قمری) | |||
| 57. | شرح صحیفه سبزواری | صاحب کتاب گلشن راز و شرح دعای عدلیه. | میرزا ابراهیم بن محمد علی سبزواری ملقب به وثوق الحکما (متوفی ۱۳۵۸هـ. ق) | این شرح به صورت شرح فارسی عرفانی میباشد که لغات غریب آن را توضیح داده است این شرح در سال ۱۳۴۲ هجری شمسی در ۳۴۰ صفحه به چاپ رسیده است. | |
| 58. | شرح صحیفه تبریزی | موسی جمال السالکین عبدالباقی خطاط تبریزی معاصر میرزا ابراهیم همدانی عارف (متوفی ۱۰۲۶هـ. ق). | |||
| 59. | شرح صحیفه شامی حسینی | ابن زیاده در نشر البرف یاد کرده است | سید محسن بن احمد شامی حسینی یمنی زیدی (متوفی ۱۲۵۱هـ. ق) | ||
| 60. | شرح صحیفه نجفی
|
مجلد بزرگی است که به صورت حاشیه بر صحیفه میباشد. | شیخ میرزا محمد علی بن نصیر چهاردهی رشتی نجفی (متوفی ۱۳۳۴). | ||
| 61. | شرح صحیفه قزوینی | که نسخه‌ای از آن در کتابخانه شیخ الشریعه اصفهانی در نجف رؤیت شده است | ملا خلیل بن غازی قزوینی | ||
| 62. | شرح صحیفه اعرجی | که تلخیصی از ریاض السالکین مدنی شیرازی است. | سید محمد رضا اعرجی موسوم به الازهار اللطیفه | ||
| 63. | شرح صحیفه طالقانی | ملا محمد صالح روغنی در آغاز شرح صحیفه از آن یاد کرده است. | علی طالقانی | ||
| 64. | شرح صحیفه لکنهویی | که در کتابخانه سید ناصرالدین حسینی کنتوری در لکنهوء یافت می‌شود. | مفتی میرعباس لکنهویی | ||
| 65. | شرح صحیفه شیرازی | بنا به تصریح آیة الله مرعشی، این شرح نیز توسط سید علی همدانی در نجف رؤیت شده. | محمد طاهر بن حسین شیرازی | ||
| 66. | شرح صحیفه اصفهانی | براساس مسلک صوفیه در کتاب ریاض السالکین از ملا گنجعلی اصفهانی نقل نموده است. | مولی فتح الله خطاط صوفی تنظیم شده | ||
| 67. | شرح میرزا قاضی | که محدود به شرح چهار دعا است و در التحفه الرضویه از آن نقل کرده است | میرزا قاضی | ||
| 68. | شرح صحیفه صنعانی | سیدمحسن بن قاسم بن اسحق صنعانی زیدی. | قرن13 | ||
| 69. | شرح صحیفه شیرازی | سید افضل الدین محمد شیرازی مؤلف المواهب الالهیه در شرح نهج البلاغه | قرن13 | ||
| 70. | شرح لغات صحیفه قرشی | از موسی صاحب احسن الحدیث و قاموس قرآن چاپ ۱۳۸۳ قمری | تالیف سید علی اکبر قرشی | قرن13 | |
| 71. | شرح صحیفه | شرح سید جمال الدین کوکبانی یمانی مقیم هند (متوفی ۱۳۳۹). | قرن13 | ||
| 72. | شرح خطیب اصفهانی | ترجمه ملا عبد الجواد اصفهانی که به دستور رکن الملک حاکم اصفهان در عصر قاجاریه ترجمه شده است او در اوایل قرن چهاردهم از دنیا رفته است. | قرن13 | ||
| 73. | شرح صحیفه تنکابنی | . این شرح در کتابخانه آیة الله مرعشی تحت شماره ۱۳۶۱ نگهداری می‌شود | سلیمان بن محمد گیلانی (متوفی ۱۳۰۲هـ. ق) | این شرح بسیار مختصری است از صحیفه با عناوین اشراق و در آغاز مختصری در آداب و اهمیت دعا بحث نموده | |
| 74. | ترجمه و شرح پربار فارسی | این شرح و ترجمه در سال ۱۳۷۸ هـ. ق توسط انتشارات اسلامیه در تهران چاپ و منتشر شده است. | علامه حاج میرزا ابو الحسن شعرانی.
|
قرن14 | |
| 75. | شرح صحیفه طباطبایی | تالیف سید صدر الدین بن نصیر الدین بن میر محمد صالح طباطبائی | قرن14 | ||
| 76. | شرح صحیفه سجادیه | استاد شیخ علی حزنی موسوم به ریاض العارفین | شرح موسی محمد مدعو به شاه محمد اصطهباناتی شیرازی. | قرن14 | |
| 77. | شرح عربی صحیفه حسینی سرابی | این شرح در چهار مجلد وزیری تالیف و تنظیم شده است | حجة الاسلام و المسلمین حاج سید ابوالفضل حسینی سرابی | قرن14 | |
| 78. | تحفة الرضویة فی شرح الصحیفة السجادیة | نویسنده ابتدا قصد داشت شرحی مفصل به زبان عربی بنگارد اما پس از شرح دو دعا تصمیم می‌گیرد برای نفع عموم مردم از دقایق و اسرار آن، منتخبی از شرح عربی خود را به فارسی برگرداند. اما ظاهرا هر دو شرح او ناتمام مانده و از شرح فارسی فقط ۱۱ دعا نگاشته شده است. | قاضی بن کاشف الدین محمد اردکانی یزدی | بعد از ۱۰۵۷ق | |
| 79. | ریاض العابدین فی شرح صحیفة زین العابدین | شرح و ترجمه مزجی مختصری بر صحیفه سجادیه است. | بدیع الزمان قهپائی هرندی | قرن ۱۱ه | |
| 80. | ریاض المؤمنین و حدائق المتقین و فقه الصالحین | مجلسی ابتدا مقدمه‌ای مفصل در ۱۲ لمعه مشتمل بر معنی دعا و فضل و کیفیت آن و طرز استجابت دعا و فضیلت علم و عالمان بر آن ترتیب داد. اما متأسفانه پس از این مقدمه، کار را ادامه نداد و این شرح ناتمام رها شد. | محمد تقی مجلسی | م۱۰۷۰ق | |
| 81. | تبیان اللغه | —- | میرزا محمدعلی بن محمد نصیر گیلانی چهاردهی | م۱۳۳۴ق | |
| 82. | شرح دعای یا من تحل به عقد المکاره | ترجمه و شرح مختصری از دعای هفتم صحیفه سجادیه است. | نا مشخص | — | |
| 83. | شرح صحیفه سجادیه | —- | میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی | قرن ۱۳ و ۱۴ | |
| 84. | شرح الصحیفة السجادیة | در شرح دعای صباح و مساء است. | سید عبدالله بن علی بن خلیفه سلطان حسینی اصفهانی | قرن ۱۲ه | |
| 85. | شرح صحیفه سجادیه | —- | قطب الدین محمد بن علی شریف لاهیجی | م قبل از ۱۰۹۵ه | |
| 86. | شرح صحیفه سجادیه | ترجمه و شرحی از مزجی بر صحیفه سجادیه که بعد از ذکر هر فقره، نکات و دقایق صرفی و نحوی و موارد ادبی آنها را مشخص می‌سازد و ازجمله ممیزات و مختصات آن، نقل اضافات و کاستیهای نسخ دیگر از جمله نسخه‌های شهیدین وابن ادریس و کفعمی و در دو مورد از شیخ بهایی است. | نا مشخص | ||
| 87. | شفاءالصدور فی شرح الزبور | این شرح، از شروح مفصل توضیحی بر صحیفه سجادیه به زبان فارسی است. روش مؤلف بدین ترتیب است که ابتدا فقرهای از دعا را نقل و آنگاه ذیل عناوین «بدان که – تحقیق» توضیحات لازمه را در چند مقاله یا مطلب بیان نموده ودر انتها در عنوان «مؤلف گوید» نظر خویش را متذکر شده است. وی این کتاب را به نام شاه سلطان حسین صفوی (۱۱۳۵-۱۱۰۵ ق) معنون داشته است. جلد اول آن شامل شرح ادعیه «تحمید حق تعالی، الصلوة علی رسول الله، الصلوة علی حملة العرش، فی ذکر آل محمد، الصلوة علی اتباع الرسل، الصلوة علی آدم و دعاؤه لنفسه» میباشد که به تاریخ رجب ۱۱۱۵ق تحریر شده است و جلد دوم از ادامه ادعیه یعنی «دعای صباح آغاز و تا دعاؤه لِوَلَده» ادامه می‌یابد که در ۱۱۱۷ق نگاشته شده است. | سیدعبدالرحیم بن محمد حسینی موسوی شهرستانی | قرن ۱۱ ه.ق | |
| 88. | تفسیر و شرح صحیفه سجادیه | کتابی به زبان فارسی است که تمامی دعاهای صحیفه امام سجاد(ع) را شرح کرده است. این اثر پیش از این با عنوان دیار عاشقان چاپ شده بود. مؤلف در این اثر به شرح مفاهیم اخلاقی، تربیتی و عرفانی دعاهای صحیفه سجادیه پرداخته و از اشعار و حکایات بهره جسته است. | حسین انصاریان | ۱۳۸۹ش | |
| 89. | شهود و شناخت | در ۴ جلد به همراه مقدمه‌ای از آیت الله جوادی آملی، از سوی انتشارات بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر شده است | حسن ممدوحی کرمانشاهی | — | |
| 90. | اسرار خاموشان | در ۴ جلد که از سوی انتشارات پرتو خورشید منتشر شده است | محمد تقی خلجی | — | |
| 91. | دیار عاشقان | — | حسین انصاریان | — | |
| 92. | فرهنگ نامه موضوعی فارسی صحیفه سجادیه | در ۳ مجلد در پایان جلد سوم این مجموعه نیز ترجمه روان صحیفه سجادیه آورده شده است. | سیداحمد سجادی با همکاری جمعی از محققان مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان | — | |
| 93. | ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه | —- | سید علی نقی فیض الاسلام | چاپ مرکز نشر آثار فیض الاسلام | — |
| 94. | ترجمه و شرح و توضیح صحیفه سجادیه | —- | واحد مطالعات و تحقیقات اسلامی سازمان اوقاف | انتشارات اسوه | ۱۳۸۱ ه ش |
| 95. | الدلیل الی موضوعات الصحیفه السجادیه | این کتاب به نوعی دسته‌بندی موضوعات صحیفه است و توسط علی شیروانی با عنوان راهنمای موضوعی صحیفه سجادیه به فارسی ترجمه شده است | محمد حسین مظفر | — | |
| 96. | ترجمه و شرح صحیفه سجادیه | محمد رضا آشتیانی و محمد جعفر امامی | — | ||
| 97. | شرح دعای مکارم الاخلاق | آیت الله صالح غفاری | — | ||
| 98. | شرح صحیفه سجادیه | میرزا محمد علی مدرسی | — | ||
| 99. | شرح صحیفه سجادیه | ابراهیم سبزواری | — | ||
| 100. | شرح دعای توبه | محمد ضیاءآبادی | — | ||
| 101. | شرح دعای عرفه | سید احمد سجادی | — | ||
| 102. | شرح دعای مکارم الاخلاق | محمدتقی فلسفی | — | ||
| 103. | شرح صحیفه سجادیه | سید احمد فهری | — | ||
| 104. | شرح دعای مکارم الاخلاق | سید روح الله خاتمی | — | ||
| 105. | عرفان اسلامی (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه) | انتشارات امام علی بن ابیطالب(ع) | آیت الله العظمی مکارم شیرازی | ||
| 106. | تحفة الرضویة فی شرح الصحیفة السجادیة | نویسنده ابتدا قصد داشت شرحی مفصل به زبان عربی بنگارد اما پس از شرح دو دعا تصمیم می‌گیرد برای نفع عموم مردم از دقایق و اسرار آن، منتخبی از شرح عربی خود را به فارسی برگرداند. اما ظاهرا هر دو شرح او ناتمام مانده و از شرح فارسی فقط ۱۱ دعا نگاشته شده است. | قاضی بن کاشف الدین محمد اردکانی یزدی | بعد از ۱۰۵۷ق | |
| 107. | ریاض العابدین فی شرح صحیفة زین العابدین | شرح و ترجمه مزجی مختصری بر صحیفه سجادیه است. | بدیع الزمان قهپائی هرندی | قرن ۱۱ه |
تعلیقات و حواشی
| سایر | نویسنده | دوره زمانی | توضیحات | عنوان | ردیف |
| ملا محسن بن مرتضی فیض کاشانی | سال ۱۰۵۵ ق | تعلیقات مختصری است بر صحیفه سجادیه در توضیح نکات ادبی و لغوی است. این کتاب را با عناوین دیگری همچون: «شرح صحیفه سجادیه» و «حاشیه صحیفه سجادیه» نیز خوانده‌اند. | تعلیقات علی صحیفه السجادیه | 1 | |
| سید محمدباقر بن محمد حسینی استرآبادی، میرداماد | م۱۰۴۱ق | شرحی است مختصر با عناوین «قوله قوله» بر صحیفه سجادیه، مشتمل بر بحث‌های لغوی و فلسفی که گاهی نیز در زمینه‌های رجالی و علوم هیئت سخن به درازا می‌کشد. این شرح شامل توضیح و بیان نکات و دقایق کلمات صحیفه سجادیه است و میرداماد آن را بعد از کتاب دیگرش «السبع الشداد» تالیف نموده است. | حاشیه صحیفه سجادیه | 2 | |
| ابو جعفر محمد بن منصور بن احمد ابن ادریس حلی | م۵۹۸ق | حاشیه مختصری است بر صحیفه سجادیه که به بیان معانی لغات مشکل آن پرداخته است. اهمیت حاشیه ابن ادریس از آن جهت است که اولین و قدیمی‌ترین شرح موجود بر صحیفه میباشد. | حاشیة علی الصحیفة الکاملة | 3 | |
| علامه محمدباقر بن محمدتقی مجلسی | م۱۱۱۱ ق | شرح مختصری است بر صحیفه سجادیه با عناوین «قوله – قوله». اما ظاهراً این شرح نیز ناتمام مانده و فقط تا دعای چهارم آن نوشته شده است. امیرمحمد حسین بن محمد صالح خاتون آبادی (شاگرد علامه مجلسی) بنا به وصیت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد که به اتمام این شرح بپردازد چنان که در فهرست تألیفات علامه مجلسی نوشته است: «و این حقیر بنا به وصیت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نمودهام و الحال بحمدالله تعالی شرح یک دعا نوشته شده است امید چنان است که خدای تعالی به زودی توفیق اتمام دهد.» | الفرائد الطریفة فی شرح الصحیفة الشریفة | 4 | |
| تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی | م ۹۰۵ ق | کفعمی در کتاب «بلدالامین و درع الحصین»، تمام متن صحیفه را به روایت خود از روی نسخه‌ای که از خط علی بن سکون کتابت شده و آثار مقابله ابن ادریس و اجازه عمید الرؤسا بر آن بوده، نقل کرده است و حاشیه‌هایی توضیحی و لغوی با عناوین «قوله» بر آن افزوده و در مجموع «الفواید الشریفة فی شرح الصحیفة» نامیده است. در آخر آن نیز فهرستی از کتب دعا را درج کرده است. با این توضیحات مشخص می‌شود که«الفواید الشریفة» حاشیهای جداگانه بر صحیفه نیست بلکه قسمتی از بلدالامین کفعمی میباشد به همین دلیل ذکر نسخه‌های آن مربوط به بحث ما نمی‌باشد. کفعمی غیر از این حاشیه، شرح دیگری نیز بر صحیفه نگاشته از آن، کاملتر و معروفتر بوده و به الفواید الطریفه موسوم میباشد ولی تاکنون نسخه‌ای از آن شناسایی نشده است.[۷] | الفواید الشریفة فی شرح الصحیفة | 5 | |
| محمدعبدالباقی | 1116ق | شرحی است بر صحیفه با عناوین «قوله – قوله» که در بامداد روز سه شنبه محرم ۱۱۱۶ق در کشمیر به اتمام رسیده و بیشتر به توضیح لغات پرداخته است. | لغات صحیفه | 6 | |
| سیدمحمد باقر بن محمد ملاباشی موسوی شیرازی | م ۱۲۴۰ ق | شرح مفصل، دقیق و مهمی است بر صحیفه سجادیه در دو جلد، مؤلف قبل از شروع به شرح ادعیه، سند صحیفه را مفصلاً مورد بحث قرار داده و پس از آن به ترتیب به شرح دعاها پرداخته و هر دعایی را در یک لمعه مخصوص (جمعاً ۵۴ لمعه) قرار داده است. هر لمعه‌ای دارای خطبهای مستقل، موافق مضامین آن دعا میباشد و در پایان همه آنها تاریخ دقیق تألیف لمعه ذکر شده است. لمعه اول در شب دوشنبه ۲۴ صفر ۱۲۲۹ق و لمعه ۵۴ عصر شنبه ۱۲ شعبان ۱۲۳۲ق به پایان رسیده است. | لوامع الانوار العرشیة فی شرح الصحیفة السجادیة | 7 |
مستدرکات
عده‌ای از علما و دانشمندان مستدرکاتی بر صحیفه نوشته‌اند. منظور از این مستدرکات، دعاهای منسوب به حضرت سجاد(ع) است که در صحیفه کامله نیامده است. برخی از آنها عبارتند از:
| سایر | نویسنده | دوره زمانی | توضیحات | عنوان | ردیف |
| شیخ محمدبن حسن حر عاملی | م ۱۱۰۴ ق | کتاب شامل ۶۵ دعا از دعاهای مروی از حضرت سجادیه علیه‌السلام میباشد که در صحیفه کامله سجادیه نیامده است به نقل از کتب معتبر شیعه همچون من لایحضره الفقیه، کافی، مصباح کفعمی، مصباح المتهجد، مهج الدعوات و… که در رمضان ۱۰۵۳ق تألیف آن به پایان رسیده است. | الصحیفةالسجادیة الثانیة | 1 | |
| میرزا عبدالله بن عیسی معروف به افندی | حدود ۱۱۳۰ق | مؤلف در این کتاب، دعاهای روایت شده از امام زین العابدین علیه‌السلام را که در صحیفه کامله و صحیفه دوم از شیخ حرّ عاملی ذکر نشده را جمع آوری کرده است. | صحیفه ثالثه الدرر المنظومة المأثورة فی جمع لآلی الادعیة السجادیة المشهورة | 2 | |
| محدث میرزا حسین نوری طبرسی | م ۱۳۲۰ ق | دعا از دعاهای حضرت سجاد علیه‌السلام میباشد که در صحیفه کامله و صحیفه دوم و صحیفه سوم نبوده و در چهارشنبه ۲۹ محرم ۱۲۹۹ق نگارشش به پایان رسیده است.[۹] | صحیفه رابعه | 3 | |
| علامه سید محسن امین عاملی | م۱۱۱۱ ق | شرح مختصری است بر صحیفه سجادیه با عناوین «قوله – قوله». اما ظاهراً این شرح نیز ناتمام مانده و فقط تا دعای چهارم آن نوشته شده است. امیرمحمد حسین بن محمد صالح خاتون آبادی (شاگرد علامه مجلسی) بنا به وصیت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد که به اتمام این شرح بپردازد چنان که در فهرست تألیفات علامه مجلسی نوشته است: «و این حقیر بنا به وصیت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نمودهام و الحال بحمدالله تعالی شرح یک دعا نوشته شده است امید چنان است که خدای تعالی به زودی توفیق اتمام دهد.» | صحیفه خامسه | 4 | |
| شیخ محمد باقر بن محمد حسن بیرجندی قائینی | — | —- | صحیفه سادسه | 5 | |
| شیخ هادی کاشف الغطاء، صاحب کتاب مستدرک نهج البلاغه | — | —- | صحیفه سابعه | 6 | |
| حاج میرزا علی حسینی مرعشی شهرستانی حائری | — | —- | صحیفه ثامنه | 7 | |
| شیخ محمد، معروف به تقی زیابادی قزوینی از شاگردان شیخ بهایی | — | —- | ملحقات صحیفه | 8 | |
| علامه سید محسن امین عاملی | م۱۱۱۱ ق | شرح مختصری است بر صحیفه سجادیه با عناوین «قوله – قوله». اما ظاهراً این شرح نیز ناتمام مانده و فقط تا دعای چهارم آن نوشته شده است. امیرمحمد حسین بن محمد صالح خاتون آبادی (شاگرد علامه مجلسی) بنا به وصیت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد که به اتمام این شرح بپردازد چنان که در فهرست تألیفات علامه مجلسی نوشته است: «و این حقیر بنا به وصیت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نمودهام و الحال بحمدالله تعالی شرح یک دعا نوشته شده است امید چنان است که خدای تعالی به زودی توفیق اتمام دهد» | صحیفه خامسه | 9 | |
| محمدباقربن محمدتقی مجلسی | م ۱۱۱۱ ق | شامل ۱۱ دعا از ادعیه حضرت سجاد علیه‌السلام میباشد که در صحیفه کامله نیامده و علامه مجلسی دو دعای آن را از کتاب بلدالامین کفعمی و ۹ دعای دیگر را به نقل از نسخه‌ای قدیمی از صحیفه که سندی جز سند مشهور داشت گردآورده است. | ملحقات الصحیفة السجادیة | 10 | |
| محمدتقی بن مظفر صوفی زیابادی قزوینی | قرن ۱۱ ه | مؤلف پس از این که صحیفه سجادیه را نزد استادش شیخ بهایی خواند، به درخواست بعضی از مؤمنین حدود ۷۰ دعا از دعاهایی که از حضرت سجاد علیه‌السلام روایت شده و در صحیفه نیامده را تحت عنوان ملحقات صحیفه جمع آوری کرد. وی این کار را در روز چهارشنبه ۲۵ صفر ۱۰۲۳ق در سمنان به پایان برده است. | ملحقات الصحیفة السجادیة | 11 |
پاورقی
- تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، ج ۳، ص۳۴۵ – ۳۵۹
- نک: حکیم، سید محمدحسین، کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمه‌های صحیفه سجادیه، مجله «کتاب ماه دین»، اسفند ۱۳۸۰ و فروردین۱۳۸۱؛
- ماهنامه ماه دین، شماره‌های ۴۹ تا ۵۲، مقاله کتابشناسی تفصیلی صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین
- رجوع کنید به: الذریعة، ج ۱۳، ص۳۵۸ و ج ۱۴، ص۸۷، ج ۲۴، صص ۳۶۰-۳۵۹
- ماهنامه ماه دین، شماره اسفند ۱۳۸۰ و فروردین ۱۳۸۱، مقاله کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمه‌های صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین
- الذریعه، ج ۱۳، ص۳۴۶ و ج ۱۶، ص۳۴۳ و ۳۴۶.
- رجوع کنید به: مقدمه مرعشی نجفی، ص۴۱ – ۴۳.
