سند
مناجات خمس عشر در کتابهای الصحیفة الثانیة السجادیة و بحارالانوار[1] آمده است. علامه مجلسی می‌گوید: «این مناجات را در برخی از کتابهای اصحاب دیدم که از امام سجاد علیه السلام روایت کرده‌اند»؛[2] در حالی که ایشان نامی از آن کتاب‌ها نبرده و سند روایت را هم نقل نکرده است. شیخ حرّ عاملی نیز در «الصحیفة الثانیة السجادیة» این مناجات پانزده‌گانه را از دعاهای سجادیه دانسته و بدون هیچ تردیدی به امام سجادعلیه السلام نسبت داده است. در مفاتیح الجنان نیز این مجموعه مناجات از بحار الانوار نقل شده است.[3] چون سند روایت کامل ذکر نشده روایت مناجات خمس عشر مرسل است، اما مطالب و مفاهیم موجود در این مناجات‌ها با اصول و آموزه‌های قرآنی و دعاهای مأثور دیگر موافق است، و علامه مجلسی و شیخ حر عاملی آن را بدون تردید در سند و محتوا ذکر کرده‌اند؛ در نتیجه قابل اعتماد و معتبر است.
مناجات خَمسَ‌عَشَر زمان شامل مناجات های ذیل است که بعضی از بزرگان زمان قرائن آن را هم ذکر کرده اند:
۱ مناجات التائبین جمعه
۲ مناجات الشاکین شنبه
۳ مناجات الخائفین یکشنبه
۴ مناجات الراجین دوشنبه
۵ مناجات الراغبین سه‌شنبه
۶ مناجات الشاکرین چهارشنبه
۷ مناجات المطیعین پنج‌شنبه
۸ مناجات المریدین روز جمعه
۹ مناجات المحبین شنبه
۱۰ مناجات المتوسلین یکشنبه
۱۱ مناجات المفتقرین دوشنبه
۱۲ مناجات العارفین سه‌شنبه
۱۳ مناجات الذاکرین چهارشنبه
۱۴ مناجات المعتصمین پنج‌شنبه
۱۵ مناجات الزاهدین شب جمعه
از دیدگاه بزرگان
محمد تقی مجلسی پدر علامه مجلسی می‌گوید: «شایسته است که سالک الی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشر داشته باشد»[4]
بعضی از شاگردان سید علی طباطبایی صاحب ریاض از قول وی نقل می‌کردند که ایشان دائما می‌گفت: من چندین سال است که بر قرائت این مناجات مداومت دارم و بر اثر قرائت این مناجات‌ها، خداوند بر قلب من انوار حکمت، معرفت و محبت را تابانده است به صورتی که قابل شمارش نیست و من این مناجات‌ها را در استجابت دعا تجربه نموده‌ام، و سالکان و عبادت کنندگان بر قرائت این مناجات مداومت می‌کنند.[5]
شرح‌ها
محمد تقی مصباح یزدی در درس اخلاق، سلسله مباحثی در شرح مناجات خمس عشر برگزار کرد و مباحث اخلاقی وی در کتاب سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های امام سجادعلیه السلام، در دو جلد منتشر شد. جلد اول شرح مناجات اول تا مناجات هشتم و جلد دوم شرح مناجات نهم تا مناجات پانزدهم است.[6]
مناجات عارفان نام کتابی است به قلم حسین انصاریان، که در بخش دوم آن ترجمه منظوم مناجات خمس عشر آورده شده است.[7]
علیرضا رجالی تهرانی نیز کتابی به نام زمزمه‌های عارفانه، در شرح مناجات خمسة عشر دارد.[8]
کتاب شرح مناجات خمسه عشر، به زبان فارسی، که مولف آن عبدالعلی بزرگی در قرن سیزده قمری است.[9]
بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجادعلیه السلام؛ تالیف علی شمس‌ناتری، یوسف رسولی.[10]
در بارگاه نور: ترجمه و شرح مناجات خمس عشره؛ تالیف نورالله علیدوست خراسانی.[11]
مناجات سید ساجدین و زمزم صفا، نام دو کتابی است که محسن غرویان در شرح مناجات خمس عشر نگاشته است.[12]
منبع: ویکی شیعه
کلمات کلیدی: مناجات نامه، مناجات امام سجاد، خمس عشر، مناجات پانزده گانه، مناجات 15 گانه،
[1] مجلسی، بحار الأنوار، ج ۹۱، ص۱۴۲-۱۵۳.
[2] همان.
[3] قمی، مفاتیح الجنان، فصل ادعیه.
[4] مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ۱۳، ص۱۲۸.
[5] طهرانی، الذریعه، ج ۲۲، ص۲۳۹.
[6] پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی
[7] سایت عرفان
[8] کنسرسیوم محتوای ملی
[9] طهرانی، الذریعه، ج ۲۲، ص۲۳۹
[10] کتابخانه ملی
[11] همان.
[12] باقریان موحد و دیگران؛ کتاب‌شناسی نیایش‌های شیعه؛ ص۲۷۲
