حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی وافی، مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه در گفت‌وگو با ایکنا از قم، با ذکر ابعاد واقعه عاشورا و تشریح دلایل توجه به جنبه تراژدی و سوگ این واقعه در جریان تاریخ، اظهار کرد: عاشورا دو بُعد دارد؛ یک بعد آن فعل حضرت حق و نوع رفتار و سلوک حضرت سیدالشهدا(ع) است و بعد دیگر آن فعل دشمن و ایستادگی در مقابل جبهه حق است.
وی ادامه داد: بعد اول عاشورا که مربوط به جبهه حق و رفتار و سلوک حضرت سیدالشهدا و اصحاب آن حضرت است جز زیبایی و دستیابی به حقیقت و جز نگاه آرمانی به شخصیت انسان چیزی ندارد، تماما درس، پیام و رشد است و در صدر معارف اسلامی قرار دارد.
وافی با بیان اینکه بعد دیگر عاشورا کاری است که بخشی از امت رسول خدا در مقابل امام خودشان و جبهه حق انجام دادند و در جبهه باطل قرار گرفتند، افزود: این حقیقت ظلمت، باطل و طاغوت است که در مقابل ولایت حق و ولایت اولیای الهی ایستادند.
چرایی توجه صرف به جنبه سوگ عاشورا
وی در ادامه به تشریح دلایل توجه به جنبه مصائب و سوگ واقعه عاشورا در جریان تاریخ پرداخت و عنوان کرد: این مسئله ناشی از چند علت است؛ علت اول این است که در دوره‌هایی از تاریخ، حکام وقت برای اینکه زمینه رشد در جامعه را از منظر عاشورا از بین ببرند به این جریان دامن زدند و آن جنبه سوگ و سنت‌های عزاداری را حتی گاهی با رفتارهای غلوآمیز همراه با تحریف و افراط و تفریط مورد توجه قرار دادند که طبیعتاً این مسئله باعث سستی جامعه می‌شود.
مدیر بنیاد صحیفه سجادیه با بیان اینکه دلیل دوم قلم به‌دستان هستند، گفت: آن چیزی که در تاریخ عاشورا نقل شده است بیش از آنکه به ابعاد و عمق این جریان بپردازد، وقایع‌نگاری شده است. در وقایع‌نگاری بسیاری از قلم به‌دستان بیشتر به جنبه مصیبتی جریان عاشورا پرداخته‌اند و کمتر تاریخ تحلیلی متقن داریم.
وی ادامه داد: دلیل سوم خود مردم هستند. حقیقت عاشورا محوری است که به دنبال جمعیت‌های متکثر است یعنی نمی‌شود و نباید عاشورا را به جمع خاصی تقلیل داد تا فقط یک نگاه ویژه بتواند حول محور عاشورا گرد هم بیاید و هر حرکتی در این راستا مخالف روح عاشوراست.
وافی در بخش دیگری از سخنانش، ابراز کرد: حقیقت عاشورا از دو بعد مناسک و جماعت‌واره‌ها تشکیل شده است. این دو موضوع همراه هم هستند؛ در جریان مناسک مردم علاقه‌مندند بر پایه احساس و عواطف پیش بروند، لذا گاهی مناسک بر اساس تهییج هیجانات شکل می‌گیرد و پای بعضی از بدعت‌ها و سطحی‌نگری‌ها در جریان عاشورا باز می‌شود که این را تحریف کلان می‌دانیم، یعنی عزاداری خروجی نداشته باشد.
مدیر بنیاد صحیفه سجادیه تصریح کرد: در جریان مربوط به جماعت‌واره‌ها، جماعت متولیانی دارد مانند هیئت‌های امروزی که در برخی موارد بیش از اینکه گردانندگان جریانات مذهبی به دنبال این باشند که جریان عزاداری سیدالشهدا(ع) را به یک نقش فعال تبدیل کنند و ابعاد شخصیتی حضرت را معرفی کنند، به دنبال تحکیم شخصیت خودشان و توجه مردم به آن سیستم، ساختار و هیئت هستند.
وی اضافه کرد: گاهی مشاهده می‌شود در دعوای بین هیئت‌ها در پیشی گرفتن از هم مثلا در حرکت پرچم، خونریزی اتفاق می‌افتد که قطعا سیدالشهدا راضی به ریختن حتی یک قطره خون فرد مسلمان نیستند؛ زیرا افراد میدان‌دار متوجه این موضوع نیستند که قرار است در این ظرف امام حسین(ع) جلوه کند نه خود شخص و به همین دلایل مجموعه‌های ترویجی و حتی آموزشی مانند شعرا و خطبا و وعاظ هم تاثیر پذیرفتند.
وی گفت: سپس با این سوال مواجه می‌شویم که آیا این احساس و عاطفه صرف نمی‌تواند جریان ساز باشد؟ که بنده معتقدم نباید تبلور عاطفه و تجلی احساس در دستگاه سیدالشهدا را نفی کرد. ما باید نوع نگاه را عوض کنیم و به عبرت‌ها، درس‌ها و پیام‌ها هم در مصیبت سیدالشهدا(ع) بپردازیم؛ مثلاً در دل مصیبت وداع حضرت سکینه با امام حسین(ع) که یک صفحه مقتل است پنج نکته تربیتی نهفته است.
وافی بیان کرد: به گفته علامه محمد تقی جعفری، احساسات باید از جنس احساسات برین باشد، زیرا این جنس احساس در مجلس سیدالشهدا(ع) گاهی فکر و زندگی و قلب یک نفر را تکان می‌دهد و بر عقل، برنامه و آینده انسان حاکم می‌شود.
حوزه و دانشگاه به عاشورا نگاه کلاس معرفتی داشته باشند
وی اضافه کرد: نکته دوم این است که ما درس‌ها و موضوعات عاشورا را به عنوان یک موضوع علمی نداشتیم و مقصر این قضیه مجموعه‌های دانش بنیان یعنی حوزه و دانشگاه می‌باشد و اگر نگاه نسبت به این جریان در حوزه نظریه‌‌پردازی و کرسی‌های علمی تغییر کند، آنگاه می‌توان به موضوع عاشورا به عنوان یک کلاس درس معرفتی نگاه کرد.
رئیس بنیاد صحیفه سجادیه در پایان سخنانش گفت: با این اوصاف از لایه‌های بعدی آموزشی و ترویجی و همچنین مردم چه توقعی می‌توانیم داشته باشیم، باید متوجه بود که برخی از جریان‌های روشنفکری نمی‌خواهند جریان عاشورا و سیدالشهدا(ع) را تبیین کنند بلکه می‌خواهند به اهداف و منظور خود برسد.
