به گزارش پایگاه اطلاعرسانی بنیاد بین المللی صحیفه سجادیه، یکی از مباحث مهم نقد متن، بررسی روابط بینامتنی است. بر اساس بینامتنیت، هر متنی ناظر به متون پیرامون خود است و انواع و اقسام رابطه ادبی را با آنها دارد. به تعبیر دیگر متنها از خلأ زاده نمیشوند و با متون پیش از خود ارتباط بینامتنی دارند. بررسی متون مقدس با روش های نقد متن جدید افقهای نویی را در فهم بهتر این متون میگشاید.
کتاب حاضر به قلم عارفه داودی و فتحیه فتاحیزاده کوشیده است تا بر اساس رویکرد بینامتنی، دعای اول تا هفتم صحیفه سجادیه را با آیات الهی مقایسه، و میزان اثرپذیری آنها را از قرآن تبیین کند.
این کتاب در سال 1395 به عنوان پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه الزهراء سلامالله علیها دفاع شده است. در چکیده این پایاننامه میخوانیم:
صحیفه سجّادیّه یکی از کتابهای معرفتی و معتبر میراث شیعی، سرشار از آموزههای بنیادین و راهکارهای برین در جهت بهسازی حیات مسلمانان است. در این جستار با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی انواع روابط بینامتنی در هفت دعای اوّل صحیفهسجّادیّه با قرآنکریم، مورد واکاوی قرار گرفته است؛ بر این مبنا، این پرسش مطرح است که، «یادکرد آیات قرآنکریم در دعای اوّل تا هفتم صحیفهسجّادیّه، براساس روابط بینامتنی چگونه بوده؟ و امام سجّاد علیه السلام از به کارگیری عبارات و مضامین قرآنی صحیفهسجّادیّه چه اهدافی را در نظر داشتهاند؟» بدین منظور ابتدا چیستی رابطهی بینامتنی و انواع آن به عنوان بخش نظری پژوهش ارائه گردیده، سپس دعای اوّل تا هفتم صحیفهسجّادیّه در چهارچوب موضوعات خاص، طبقهبندی شده و انواع مختلف رابطهی بینامتنی قرآنی اعم از بینامتنی ساختاری، واژگانی و مضمونی در این دعاها بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد، که در این میان بیشترین اثرپذیری از قرآنکریم متعلّق به رابطهی بینامتنی ساختاری است و پربسامدترین موضوع در بین روابط سهگانهی بینامتنی مربوط به «توصیف پروردگار» است. مطابق این روش تحلیل متن، پیوندی ناگسستنی و تعاملی آگاهانه، میان تعابیر بلیغ صحیفهد سجّادیّه و قرآنکریم وجود دارد و میتوان اذعان داشت بخش قابل ملاحظهای از اتقان این مناجاتها، وامدار تسلّط و بهرهمندی امام علیه السلام از الفاظ و مفاهیم قرآنی است و انگیزهی حضرت از کاربرد آیات و کلمات قرآنی در کلام خود، احیای فرهنگ قرآنی، تفسیر و توضیح، بلاغتافزایی و در نتیجه اثرگذاری بیشتر بر مخاطب است.
ضمنا خلاصهای از این تحقیق در شماره 29 مجله «پژوهشنامه معارف قرآنی» با عنوان «بازخوانشی از اقتباسهای قرآنی در صحیفة سجّادیّه (مطالعة موردی دعای اوّل تا هفتم)» منتشر شده است که برای دسترسی به آن اینجا کلیک کنید.